Stroom uit eigen omgeving is een wens die in steeds meer dorpen, wijken en steden opmaat vindt. IJlst is sinds deze zomer al een mooi eind op weg met de realisatie van de Stroomtuin. Voorzitter Gerrit van der Leeuw van Energie Coöperatie IJlst blikt terug op vijf jaar voorbereiding.
Aan de rand van IJlst liggen circa 7300 zonnepanelen op 2 hectare grond, omringd door dijkjes. Wie vanaf de weg een vluchtige blik over het veld werpt, krijgt de indruk dat er een meertje ligt te blikkeren in de zon. En dat was ook de bedoeling van de initiatiefnemers. ‘Het zonnepark moest inpasbaar zijn in het landschap, dat was voor ons een voorwaarde’, vertelt Van der Leeuw. Door de oost-westopstelling kan de hellingshoek laag blijven en steken de panelen zo’n 1.20 meter boven de grond. ‘De opbrengst is in deze opstelling wel lager, maar dat wordt financieel gecompenseerd door een betere stroomprijs. Onze panelen produceren meer buiten de piekuren’, legt de voorzitter uit.
Het begon vijf jaar geleden, toen een aantal inwoners van IJlst en Oosthem het idee opperden om in beide plaatsen minimaal zoveel energie op te wekken als dat er werd gebruikt. Die energie moest duurzaam, lokaal en groen worden opgewekt én het moest een project worden voor de hele mienskip. ‘Dan kom je al snel terecht bij een windmolen of zonnepark. Windenergie is helaas planologisch niet mogelijk, zodat een zonnepark overbleef.’
Het idee kreeg steun van de gemeente Súdwest-Fryslân die drie mienskipsprojecten als pilot wilden ondersteunen. Voorwaarde was wel dat er voldoende draagvlak was en dat het plan rendabel kon worden uitgevoerd. Bij het zoeken naar draagvlak kreeg de groep hulp van Jaap Koen Bijma van Doarpswurk. ‘Hij heeft ons geholpen om de mienskip bij de plannen te betrekken. Draagvlak vinden we erg belangrijk. We willen altijd bij de bakker naar binnen kunnen stappen, zonder bang te zijn dat mensen boos weglopen. Als dat wel het geval zou zijn, hebben we iets verkeerd gedaan.’
Niet dat ze meteen de handen van iedereen op elkaar kregen. ‘Er waren mensen tegen en die zijn er nog steeds, maar wel minder. De meeste tegenstanders zijn principieel tegen zonnepanelen op landbouwgrond. We hebben ook geprobeerd om genoeg daken te krijgen voor onze doelstelling, maar dat lukte niet. Van de 19 bezwaren is er uiteindelijk geen een doorgezet en daar zijn we blij om.’ Het zoeken naar draagvlak en de discussie en procedures die dat opleveren, kosten tijd. ‘Maar dat kan nauwelijks sneller’, blikt Van der Leeuw terug. ‘Zo’n proces moet je zorgvuldig doen.’
De initiatiefnemers probeerden eerst hun doel te behalen via de postcoderoos. Dat betekent dat deelnemers met eigen zonnepanelen een korting krijgen op de energiebelasting. ‘Dit hele proces heeft ons bijna anderhalf jaar beziggehouden, maar uiteindelijk kregen we het economisch niet rond. Daarom hebben we SDE+-subsidie aangevraagd en dat lukte wel.’
Voorwaarde voor een SDE+-subsidie is dat er een omgevingsvergunning voor het park ligt. Deze kwam tot stand dankzij de methode ‘Sinnetafel’ van de provincie. Door in een vroeg stadium met belangrijke partijen (o.a. provincie, gemeente, netwerkbeheerder) om de tafel te zitten wordt geprobeerd overeenstemming te bereiken over de ruimtelijk- en landschappelijke inpassing van de te ontwikkelen zonneweide. Het gezamenlijk overleg levert veel tijdwinst op en tegelijkertijd wordt er een stevige basis gelegd voor de omgevingsvergunning.
De Energie Coöperatie IJlst kreeg ook hulp van de Energiewerkplaats. ‘Wij zijn geen projectontwikkelaars, maar een coöperatie met vrijwilligers. De Energiewerkplaats heeft ons geholpen met contracten, procedures, een businessmodel en dat soort zaken.’ Wat ook goed werkte was een vast aanspreekpunt bij de gemeente. ‘Die zorgde ervoor dat onze vragen op het juiste bureau terechtkwamen.’
De totale investering van circa 2 miljoen euro is voor 80 procent gefinancierd door de Triodos Bank en voor 20 procent door uitgifte van certificaten. ‘Er zijn 130 huishoudens in IJlst, Oosthem en Sneek die vertrouwen in het project hebben en er geld in hebben gestoken.’ De stroom wordt verkocht aan energiebedrijf Vandebron. Wat er overblijft na rente en aflossing wordt geïnvesteerd in duurzame projecten in IJlst, Sneek en Oosthem. ‘Maar de eerste jaren gaan we een buffer opbouwen en daarna gaan we plannen maken hoe we het geld gaan besteden’, zegt de voorzitter.
“De Stroomtuin heeft dit project, samen met de EnergieWerkplaats, volledig voor eigen rekening en risico ontwikkeld. De opbrengsten van het zonnepark komen daarom volledig ten goede van de Energie Coöperatie IJlst. Dit geeft de EC IJlst de financiële middelen om in de toekomst de duurzame ambities in de stad IJlst verder vorm te geven. Een mooi voorbeeld van “door en voor de Mienskip” waarbij de kennis en ervaring van de Energie Werkplaats is ingezet om een volgend duurzaam energie project te realiseren.” Reactie van Roderik Wuite van de Energiewerkplaats.
Tekst & foto: Ida Hylkema
Via Doarpswurk
